Hoe graag wij Nederlanders het ook willen geloven, meer en meer duidt er op dat er niets van wat wij Nederlanders als onze “Limes” zien, op de Peutingerkaart te vinden is.
In mijn onderzoek over meer geschiedenis over het Bodegraafse Castellum, raakte ik nieuwsgierig. Zo ging ik ook plaatsen uit de regio onderzoeken;
Zwammerdam zou vroeger Nigrum Pullum geheten hebben.
Van Woerden was het bekend dat dit wel Lauri zou moeten zijn geweest.
Vanwaar dat Bodegraven dan niet op de Peutingerkaart stond, ook al is het castellum van het zelfde formaat als die van Albanianis (Alphen a/d Rijn), Nigrum Pullum, Lauri, etc? Plus, het ligt meer halverwege tussen Albanianis en Lauri dan het castellum van Nigrum Pullum. Dat is wat vreemd…
Met de roze bril op; Wat als het castellum van Bodegraven eigenlijk Nigrum Pullum was?
Daarna ging ik achterhalen rond welke tijd deze castella actief waren. Zo kwam ik hierachter;
– Albaniana tussen ongeveer 40 – 270
– Nigrum Pullum tussen ongeveer 80 – 275
– Castellum Bodegraven tussen ongeveer 40 – 275
– Lauri tussen ongeveer 41 – 275
Oftewel, allemaal redelijk rond dezelfde periode.
Van al deze is bij bodemonderzoek gevonden dat het begonnen is als een tentenkamp, daarna een houten fort is geworden en als laatste een stenen versteviging heeft ondergaan. Vermoedelijk allemaal als doel om vaarverkeer over de Rijn te beveiligen of zodat het Romeinse leger zich hier kon stationeren.
Daarna zijn deze castella mogelijk allemaal verlaten. Vermoedelijk wegens invallen van de Germanen en/of het te nat worden van het gebied.
Wat betreffende de Peutingerkaart mijn verbazing trok, is dat Traiectum (wat het huidige Utrecht zou moeten zijn) hier bijvoorbeeld niet op te vinden is. Traiectum stond wel op de Itinerarium Antonini, maar deze lijst had weinig overlap met plaatsnamen op de Peutingerkaart.
Volgens historici met de reden dat Traiectum niet direct langs de Limes lag, maar aan een zijtak hiervan.
Zo kreeg ik steeds meer argwaan over hoe kloppend onze naamgevingen wel waren. Van geen enkele opgraving is een naam van het betreffende castellum boven water gekomen (Vollgraff dacht van Utrecht wat gevonden te hebben, wat helaas niet bleek te kloppen). Het begon er naar mijn inziens steeds meer op te lijken dat wij Nederlanders maar de gevonden Romeinse castella langs onze Limes wilde plaatsen op de Peutingerkaart en daarna maar etymologisch proberen te koppelen om het kloppend te maken. Alphen begint met de A, Albaniana ook, dus dat zal wel kloppen. Fletio, vlak bij Vleuten-De Meern? Dat zal wel moeten kloppen. Het ligt allen langs de Rhenus? Dat lijkt wel erg op de Rijn. Zo denk ik eveneens dat als het castellum van Bodegraven eerder gevonden was dan die van Zwammerdam, dat het castellum van Bodegraven de naam Nigrum Pullum had gekregen, die naam was tenslotte nog beschikbaar.
Wat naar mijn inziens eveneens vreemd is; de Peutingerkaart stamt uit het eind van de 4e eeuw. In elk geval na het naar 328, gezien Constantinopel hierop te vinden is, welke pas in dat jaar gesticht werd. Zoals hierboven genoemd waren de Romeinen reeds vertrokken uit onze castella sinds ~275. Vanwaar dat onze castella dan toch nog genoemd werden op de kaart?
Boven het gedeelte waar Nijmegen zou liggen staat het opschrift “Francia” en daartoe heeft Nijmegen of welk deel van Nederland dan ook nooit gehoord. Zie hieronder;
We zijn er in ons geval vanuit gegaan dat de kaartorientatie klopt met de Limes-richting in ons land (west naar oost). Wat wel erg toevallig zou zijn, gezien nagenoeg de rest van de Peutingerkaart een kwartslag naar rechtsgedraait dient te worden voor een meer kloppende orientatie met de huidige cartografie.
Maar waar heeft de noordelijke route op de Peutingerkaart dan wel betrekking op?